FARABİ

FARABÎ (870-950)

Büyük Türk İslam filozofudur. Tam adı "Ebû Nasr Muhammet Fârâbi"dir.
Türkistan'ın Fârâb kasabasında doğdu. Babası subaydır.

Fârâbi eğitimini memleketinde ve Bağdat'ta yaptı. Türkçe, Arabça, Farsça ve Latince dillerini öğrendi.
Grek felsefesini iyi bildiği için İslâm dünyasında ikinci öğretmen sıfatıyla tanınır. Birinci öğretmen Aristoteles'tir Aristoteles'i İslâm dünyasına Fârâbi tanıtmıştır. Kendisinden sonra gelen filozofları etkiledi.



Yunan klasiklerinden yaptığı çevirilerle İslâm dünyasını etkilediği gibi, Avrupalı Ortaçağ filozofları Yunan filozoflarını, Fâbâri'nin yaptığı çevirilerden öğrendiler. Bu bakımdan Avrupa ortaçağ filozofları üzerinde büyük bir etkisi görülür.

Fârâbi Aristoteles'in düşüncelerine kendi düşüncelerini de katarak anlaşılır bir şekile getirdi. Mantıklaki ve siyasetteki görüşleriyle büyük bir ün yaptı.

Fârâbi çok yönlü bir düşünürdür. Felsefe ile İslâm dinini uzlaştırdı. Mantık, siyaset, sanat, ahlak konularına eğildi. Müzik sanatıyla uğraşması onun diğer bir yönüdür.

Fârâbi bilgi anlayışında rasyonalistlerin genel eğilimlerine uyarak "aklı" ön planda tutmuştur. Felsefe tarihinde ilimlerin sayımını ilk defa Fârâbi yapmıştır. Yüze yakın eser vermiştir.

Fârâbi sakin bir hayat yaşamış, kendi köşesine çekilerek ilmî çalışmalara yönelmiştir. Onun bu davranışı, ününün azalmasına neden olmuştur. İbni Sina felsefesini Fârâbi sakin bir hayat yaşamış, kendi köşesine çekilerek ilmî çalışmalara yönelmiştir. Onun bu davranışı, ününün azalmasına neden olmuştur. İbni Sina felsefesinin Fârâbî'den öğrendiklerine dayanarak kurduğunu, söylemesine karşılık, Ibni Sina Farabi'den daha fazla tutulmuştur.

Farabi'nin Eserlerinden bazıları:
1) İnsa-ul Ulûm (ilimlerin sayımı)
2) İlimler Felsefesi (mantık hakkındaki) görüşlerini yansıtan küçük bir eserdir. Bu eserinde Fârâbî Aristoteles'i aşmıştır.)
3) Fûsûs'ul-Hikmet
4) Siyâsetu'l-Medeniye
5) Kitâbu't-Tenbih
6) El-Medhal fi'l-Mûsiki

Farabî'nin varlık anlayışının temelinde Tanrı vardır. Tanrı birdir ve her şeydir, bütün varlığın dayanağı odur. O, varlığını hiç bir şeye borçlu değildir. Arı ustur, iyiliktir. Her şeyin kanıtı ve nedenidir. Zaman ve mekan içinde değildir. Tanrı bilendir. Kendisini ve kendi dışındakileri bilir.
Tanrının bilgisi öncesiz sonrasızdır. Varlıkların yaradılış nedeni bu bilgidir.

Farabi'ye göre, bilmek, işlemek ve yaratmaktır. Böylece, Tanrı'nın her zaman etkin olan bilgi ve düşüncenin sonucu olarak varlıklar Tanrı'dan türüm yoluyla çıkmıştır. Şöyle ki;
Tanrı, kendini bilmek yoluyla sonsuzda yaratır. Şu halde sonsuzda sonsuz bir varlık yaratır. Bu ilk varlık ilk ustur. Bu us iki türlü bilgiye sahiptir. Kendisini bilme bakımından bu us sonsuzdur, Tanrıyı bilmesi yerinden zorunludur. Bu us da zorunsuz bir varlık olarak ikinci bir us, zorunlu varlık olarak da ilk göğü yaratır. İkinci ya da üçüncü bir us ve ikinci göğü yaratır ve bu, ayaltı eurusine kadar böylece sürer.

Bu uslardan bir tanesi olan Etkin Us yüce evren ile bu dünya arasında bağlantı sağlar.

Farabi kimdir ne yapmıştır kısaca hayatı ve Farabi eserleri hakkında bilgi verdik.