Bitcoin Nasıl Üretilmektedir – Piyasaya Arzı Nasıl Gerçekleşmektedir ?

Günümüzde, piyasadaki Dolar, Euro, TL gibi para birimlerinin arkasında merkezi iradeler, hükümetler mevcuttur. Bitcoin’in arkasında ise böyle bir güç yoktur. Bitcoin tamamen sistemin kurucusu Satoshi Nakamoto’nun yazdığı kurallar bütününe bağlıdır ve birbirinden bağımsız kişiler tarafından, bilgisayarlar aracılığıyla üretilmektedir. Dolayısıyla Bitcoin’in geleceğiyle ilgili en büyük kaygı da arkasında kuvvetli bir gücün, devletin bulunmamasıdır.

Sistemin can alıcı noktası ve Bitcoin’i bu kadar canlı tutan, bu para biriminin arzının, üretiminin nasıl gerçekleştiğidir.

Bitcoin bilgisayarlar aracılığıyla üretilmektedir. Yazının başında bahsettiğimiz 21 milyon parçalı bulmacayı çözenler, bulmacayı çözmeye yaptığı katkı nispetinde bitcoin kazanmaktalar. Bu sisteme herkes, herhangi bir şart güdülmeden dahil olabildiği için de oldukça demokratik bir ağ olduğunu ifade edebiliriz. Herkes evinde kullandığı bilgisayarla dahi bu ağa katılıp, bu bulmacanın çözümüne katılıp, çözülen bulmacaya (teknik tabirle kırılan blok sayısı) katkısı nispetinde payına düşen Bitcoin’i alabilir. Bu üretimi yapanlara bitcoin madencileri, madenciler (bitcoin miners, miners), yapılan işleme ise bitcoin madenciliği, madencilik (bitcoin mining, mining) denmektedir.

Sistemin madencilik kısmı, yani bitcoini üretme kısmı için altın madeni modellenmiştir. Nasıl ki toprak altından çıkarılan altın madeni gün geçtikçe azalıyorsa, Bitcoin için de aynı şeyi söyleyebiliriz. Bitcoin’in de üretimi gün geçtikçe azalacak ve bir gün gelince de duracak. Bu gün geldiğinde piyasada yeterli Bitcoin’in olacağı ve sistemin diğer alt coinlerin üretimi ile devam edeceği öngörülmekte. Zira piyasada kullanılan tek coin Bitcoin değildir. İsteyen herkes kendi coinini üretip piyasaya arz edebilir. Sistemin ilk coini bitcoin olduğu için ve tüm modelleme Bitcoin üzerinden yapıldığı için diğer coinlerin geleceği ve üretimine çok fazla değinmeye gerek görmedim. Bu noktada dileyen herkesin kendi coinini, bir diğer tabir ile kendi para birimini, madenini üretmekte serbest olduğunu belirtmek yeterli olacaktır. Bu ifade, inanılmaz bir enflasyon ve karışıklık yaratıyor gibi görünebilir. Fakat mevcut uygulamada sonuç böyle olmamaktadır. Zira çıkarılan her coin piyasa tarafından kabul görmemektedir. Coinlerin geleceğini belirleyen, Bitcoin’deki gibi madenciliğindeki ve arzındaki sistemin ne kadar başarılı olduğu. Zira birçok coin üreticisi , piyasaya coinlerini çıkarıp, üretilecek coinlerin birçoğunu kendine ayırıp kolay yoldan zengin olmayı düşlemektedir.

Coin madencileri, çıkarılacak coin sayısına ve coin’in arkasındaki iradeye bakıp ona göre madencilik yapmaktadır. Yani her isteyen kendi coinini çıkarabiliyor olsa da, bu coinlerin, coin piyasasında kabul görmesi arkasındaki iradeye ve manifestoya bağlıdır. Piyasada Bitcoin’den sonra en çok kullanılan ve kabul gören coinler LTC(Litecoin), DogeCoin(DOGE), aynı Bitcoin’deki gibi asal sayı tabanlı olduğu için PrimeCoin(XPM) ve PeerCoin(PPC) sayılabilir. Coin piyasasında yüzlerce coin mevcut fakat kullanılma ve üretilebilme kriterleri göz önüne alındığında kabul edilen coin sayısı şu an için 40’ı geçmemektedir.

Üretilen Bitcoinler, sanal cüzdanlara aktarılmaktadır. Her coinin, doğal olarak Bitcoin’in de kendine özel bir cüzdan programı bulunmaktadır. Bu program aracılığıyla, ürettiğiniz Bitcoinleri veya diğer coinleri cüzdanınıza aktarabilirsiniz. Fakat ürettiğiniz coinleri kendi paranıza çevirmek için döviz bürolarına ihtiyaç duyacaksınız. Bitcoin isminin büyümesi ve coin piyasasının da büyümesiyle artık piyasada birçok döviz bürosu mevcut. Türkiye’de de BTCTURK adıyla bir döviz bürosu açılmış bulunmakta. Coinlerinizi BTCTURK’e aktarıp rahatlıkla Türkiye bankalarındaki hesabınıza TL olarak aktarım yapabilirsiniz. Dünya çapında kabul gören büyük bürolar ise Mtgox, BTC-E, Bitfinex olarak yazılabilir.
Üretilen Bitcoinler ve coinlerin fiyatının oluşması ise tamamen temel ekonomi ilkelerine dayanıyor. Arz-talep temelli bir fiyat oluşumu söz konusu.

Bitcoin’in arkasında merkezi bir irade olmadığı için de fiyatlar oldukça değişken. Fakat şunu rahatlıkla söyleyebiliriz ki, Bitcoin fiyat endeksi gün geçtikçe yukarılara tırmanmaktadır. Temmuz 2013’te 100 TL seviyesinde gezen 1 Bitcoin fiyatı şu anda (Şubat 2014)1800 TL barajında gezinmekte. Bu fiyat 2010 senesinde, sistemin kuruluş ve yayılış aşamasında 1 dolar seviyesindeydi. Bu ekonomik göstergeler, Bitcoin’in fiyatının yukarıya doğru hızlı bir çıkış içerisinde olduğunu gösteriyor. Bu da bazı büyük yatırımcıları Bitcoin piyasasına yöneltmektedir.

Sistem genel olarak Çin tabanlı kullanılmakta. Bu da Çin’in coin piyasasında çok büyük bir belirleyici Bolması sonucunu doğurmaktadır. Herhangi bir Çinli devlet adamından, ya da ekonomistten bitcoin ile ilgili olumsuz bir açıklama geldiğinde Bitcoin’in değeri düşüyor, olumlu açıklamalarda ise yükseliyor. Piyasada oluşacak fiyat dolayısıyla Çin’e sıkı sıkıya bağlı. Zira Bitcoin ve coin piyasasındaki en büyük yatırım Çinlilere ait. Bu da piyasadaki en önemli belirleyici olmaları sonucunu doğuruyor.

Bitcoin ve coin sistemleriyle ilgili yapılan bir diğer ciddi eleştiri ise manipülasyona oldukça müsait olması. Bu eleştirilerin birçoğu da doğru noktalara değinmektedir. Zira şu an itibariyle coin piyasası 10-12 milyar dolarlık seviyededir. Rakam büyük gibi görünse de, büyük sermayelerin birleşmesiyle rahatlıkla manipüle edilebilecek seviyededir. Bu da bazı büyük yatırımcıların, zaman zaman ellerindeki coinleri satıp, piyasayı düşürüp, daha sonra düşük fiyattan tekrar satın almaları gibi sonuçlar doğurmaktadır. Fakat bu tarz uygulamalar, ekonomik açıdan güçsüz olan devlet ekonomilerinde dahi yapılabiliyorken, Bitcoin ve coin piyasasını bu noktadan eleştirmek doğru bir yaklaşım değildir. Sistemin, devamlılık, üretim ve birçok teknik konuda eksiği vardır ve bu noktalarda eleştirilmesi normaldir fakat bu noktadan eleştiri yapmak samimi görünmemektedir.

Sistemin gelişimi ile ilgili değinilmesi gereken bir diğer nokta ise, kıyaslandığı en büyük rakibi Paypal’ın piyasa işlem hacminin %30’u civarına ulaşmış olması. Bilindiği üzere Paypal, dünyanın en büyük çevrimiçi para gönderme-alma-yatırım sistemidir. Bitcoin’in bu kadar kısa bir sürede Paypal’ın işlem hacminin %30’unu yakalamış olması büyük bir başarıdır. Fakat sistemin Paypal ile kıyası yapıldığında Bitcoin’in en büyük dezavantajı yine arkasında merkezi-kuvvetli bir irade olmaması yönünde toplanmaktadır.

Kıyas yapılacak noktalardan bir diğeri ise para gönderiminde işlem masrafının olup olmamasıdır. Bitcoin para gönderim esnasında herhangi bir işlem masrafı olmaması yönüyle Paypal sisteminden tamamen ayrılmaktadır. Zaten Bitcoin ve coin sistemlerinin manifestosunda klasik bankacılık sistemine bir karşı duruş ve karakter ortaya koyma mevcuttur. Bu duruşun temeli de işlem masrafı olmadan para gönderme ve alma, yatırım yapabilme imkanları ve hükümetlerce uygulanan acımasız vergi uygulamarıdır. Sistemin, klasik bankacılık sisteminin adeta çevrimiçi ortamdaki temsilcisi Paypal’ın işlem hacmini bu kadar kısa bir sürede yakalayacak seviyeye gelmesi bu yüzden oldukça önemlidir.

Sistemi öğrenen, tanıyan insanlar insanlar yurtdışına para gönderirken Paypal, Western Union gibi bankacılık sistemlerine komisyon ödemektense, coin sistemleri aracılığıyla komisyonsuz olarak işlemini gerçekleştirebiliyor. Üstelik bu Türkiye’den Avustralya’ya, Avustralya’dan Kolombiya’ya kadar tüm dünya üzerinde geçerli bir hat. İşlem ise dakikalar içerisinde gerçekleşiyor ve hiçbir komisyon ödemeniz gerekmiyor. Bu da Bitcoin’in en önemli avantajlarından biri olarak karşımıza çıkmakta. Bu noktada, Bitcoin’i bir ödeme aracı olarak kabul eden bir firmaya ve elde ettiği sonuçtan bahsetmek istiyorum.
Dünyanın en büyük e-ticaret sitelerinden biri olan Overstock, bu yazının yazılmasından haftalar önce sitelerine, Bitcoin ile alışveriş yapılmasını düzenleyen bir sistem entegre etti. Overstock CEO’su Patrick M. Bryne’ın açıklamasına göre, sistem entegre edildikten ve çok fazla bir reklam çalışması yapılmadan, sadece 21 saatte 780 tekil sipariş ve toplamda 124.000$’lık ürün satışı gerçekleştirilmiş.

Kaynak: Bitcoin Nasıl Üretilmektedir